Als we aandacht zien als een spier in de hersenen die we door training kunnen versterken, is het geheugen er oefenstof voor – en hetzelfde geldt voor concentratie. Wat keer op keer een gewicht optillen voor de spieren in armen en benen is, is opmerken wanneer je afdwaalt en je gedachten weer terug naar het aandachtspunt leiden voor de hersenen.
Aandachtstraining
Dat is ook de essentie van concentratiemeditatie, die, gezien vanuit de cognitieve neurowetenschap, over het algemeen ook aandachtstraining omvat. De opdracht is om je aandacht te richten op één ding, zoals een mantra of je ademhaling. Iedereen die dat probeert merkt dat de aandacht vroeg of laat afdwaalt.
De algemene opdracht luidt dus: als je aandacht afdwaalt, en als je ook mérkt dat dat gebeurt, dan moet je die weer terug naar je aandachtspunt leiden en daarop gericht houden. En als je dan weer afdwaalt doe je hetzelfde opnieuw. En weer opnieuw. En weer opnieuw. En weer opnieuw.
De cognitieve cyclus kent vier stappen
Neurowetenschappers van de Emory University hebben met gebruik van fMRI de hersenen bestudeerd van mediterende mensen die deze eenvoudige oefening uitvoeren. De cognitieve cyclus kent vier stappen: de hersenen dwalen af, je merkt dat je afdwaalt, je richt je aandacht weer op (bijvoorbeeld) je ademhaling, en je houdt die aandacht vast.
Tijdens het afdwalen activeren de hersenen de gebruikelijke verbindingen. Op het moment dat je merkt dat je afgedwaald bent, wordt het tot dan sluimerende netwerk voor opmerkzaamheid geactiveerd. En als de aandacht zich dan weer naar de ademhaling verlegt en daarop gericht blijft, nemen de pre-frontale cognitieve verbindingen het weer over.
Train je geest met neurofeedback, relaxatie en meditatie
Wie de spieren in zijn lichaam wil versterken weet wel dat je geen sixpack krijgt door zomaar wat aan de gewichten te sjorren. Je moet specifieke reeksen oefeningen doen om de juiste spiergroepen te versterken. Elke spier reageert weer anders op bepaalde oefeningen. Hetzelfde geldt ook voor je hersenen, voor de training van de aandacht. De basis bestaat uit concentratie op één ding, maar die vaardigheid kan op verschillende manieren worden toegepast.
In de sportschool van de geest draait het, net als bij elke fitnesstraining, om de specifieke oefeningen die je doet. Neurofeedback traint je mentale vermogens, waardoor je meer vanuit je persoonlijke kracht kunt gaan functioneren. Belangrijk is bewustwording (wat voel je of wil je voelen) actie (neurofeedback, diepte relaxatie, mediteren e.d.) en zelfreflectie (houdt gedurende je persoonlijke proces een spiegel voor hoe je je voelt en wat je waarneemt in je gevoel).
